Doel voor ogen
Welkom geheten worden in de buurt is misschien niet helemaal meer van deze tijd. Niet zelden duurt het tot de eerste buurtbarbecue voordat je elkaar een beetje leert kennen. Nieuwkomers in het aardbevingsgebied ontmoeten hun dorpsgenoten soms in iets minder feestelijke omstandigheden. In het aardbevingscafé bijvoorbeeld.
Wat brengt er nou meer sfeer in huis dan een kerstboom? Als Jacobien Mansholt in november 2017 haar droomhuis in Onderdendam betrekt, krijgt de rijk versierde dennenboom zo’n beetje als eerste een plek in de woonkamer toebedeeld. Niet dat de rest van de leefruimte direct volledig naar smaak wordt ingericht. In het nieuwe jaar staan de voorste twee kamers van de oude bakkerij uit 1800 namelijk direct voor een ingrijpende verbouwing. Dat het begrip ‘ingrijpend’ behoorlijk rekbaar is, houden Jacobien en haar vriend Jan Henk op dat moment nog niet voor mogelijk.
Werkend en wonend in de stad Groningen, krijgen de dertigers behoefte aan meer woonruimte. Maar de mogelijkheden in hun directe omgeving zijn beperkt. De potentiële woonomgeving begint zich daarom al snel verder uit te strekken en Jacobien d’r wortels in het Hoge Land beginnen zich te roeren. Ze groeide namelijk op in Vierhuizen, waar haar ouders nog altijd wonen. Ook haar middelbareschooltijd speelde zich nog buiten de stad af in Warffum. Het blijkt een geliefde basis waarnaar ze bereid is terug te keren nu Stad haar woonwensen niet langer tegemoet kan komen.
Huiverig
Het is haar moeder die haar wijst op een monumentale woning aan het Winsumerdiep. Maar liefst 200 vierkante meter woonruimte, omringd door tuin en op twintig minuten rijden van Groningen. Op slag verliefd zijn ze, maar ook huiverig voor de grond waarop hun droom zich heeft gevestigd. Die bijt namelijk geregeld van zich af na 50 jaar lang te zijn doorboord. De hap van 3.6 op de Schaal van Richter 5 jaar eerder, op een paar kilometer afstand in Huizinge, was een flinke. Toch wordt er nog altijd gas geboord waardoor de grond met regelmaat blijft grommen.
Dat de gaswinning tot in de wijde omtrek haar sporen nalaat beseft Jacobien maar al te goed. Zelfs haar ouders ondervinden er op de grens met Friesland nog de gevolgen van. Maar ook de nieuwbouwwoning van vrienden in de stad Groningen is aardbevingsbestendig gemaakt op een manier die niet de schoonheidsprijs verdient. Kortom: het aardbevingsgebied is omvangrijk en dit huis heeft al twee eeuwen doorstaan. Na drie grondige bezichtigingen waarbij alleen de afhandeling van een oud schaderapport aan het licht komt, zetten ze de koop door.
‘Jacobien en Jan Henk komen van een koude kermis thuis’
Voor 2018 zijn de verwachtingen hooggespannen. De korte gewenningsperiode eindigt met de uittocht van de kerstboom en alle andere spullen uit de twee voorkamers. De tekeningen voor de nieuwe woon- en slaapkamer liggen klaar en in de zomer moet de complete verbouwing van de benedenverdieping afgerond zijn. Dat is inclusief duurzame maatregelen zoals isolatie en het verwijderen van de gasaansluiting. Een nobele gedachte, maar de connectie met gaswinning blijkt een hardnekkige. Zodra de vloer en voorzetwanden worden verwijderd komen Jacobien en Jan Henk namelijk letterlijk en figuurlijk van een koude kermis thuis.
Beneden vloerniveau ontdekken ze scheuren in de buitenmuren waardoor ze naar buiten kunnen kijken. Schade die nooit ontdekt was zolang de houten vloer op balken was blijven liggen, maar nu niet meer te negeren valt. De situatie waarop de plannen en het budget voor de verbouwing zijn gebaseerd bestaat niet meer. De schrik slaat Jacobien om het hart. Is ze van het één op het andere moment aardbevingsslachtoffer? Onzeker over de gevolgen die deze ontdekking zal hebben, moeten ze de verbouwing on hold zetten. Een teleurstelling die op dat moment nog niet groot genoeg is om hun enthousiasme over het nieuwe huis te doen verdwijnen.
De eerste keer
Terwijl Jacobien aan de keukentafel de nieuw ontstane situatie zit te overdenken, schrikt ze op van glaswerk dat in de kast begint te trillen. Zodra de hele boel heen en weer schuift beseft ze dat ze voor het eerst in haar leven een aardbeving meemaakt. Golven afkomstig uit de grond onder het nabijgelegen Zeerijp drijven Jacobien en haar droomhuis nog verder uit elkaar. Bang voor wat ze aan zal treffen, gaat ze aan de hand van het schaderapport van de vorige bewoners de eerder beschadigde plekken bijlangs. Ook de stukadoor merkt de scheuren op en dus dienen ze een week na de aardbeving een schadedossier in.
De inspectie vindt binnen 3 weken plaats. Dankzij de verbouwing gebeurt dat relatief snel, want die mag volgens het Centrum Veilig Wonen niet gedwarsboomd worden door aardbevingsschade. Terwijl de woning van top tot teen na wordt gelopen, beseft Jacobien dat ook hun nieuwe woning ‘gewoon’ een schadegeval is. Aan de andere kant geeft de adequate hulp die ze tot dusver hebben gekregen haar hoop op een snelle afhandeling van de schade. Totdat het na de inspectie angstvallig stil blijft. In mei trekt Jacobien zelf nog een keer aan de bel, als ze merkt dat de scheuren in de buitenmuur groter blijken geworden. Uit angst voor de risico’s doet ze melding van een acuut onveilige situatie. Binnen 24 uur wordt de woning veilig verklaard.
Als de zomer aanbreekt is de voorzijde van oude bakkerij in Onderdendam nog altijd een bouwval. Op dit moment zou de verbouwing achter de rug moeten zijn, maar Jacobien en haar vriend leven nog steeds in een geïmproviseerde slaapkamer, badkamer, keuken en woonkamer. Normaal was de tuin nu aan de beurt, maar dat zou nu aanvoelen als een vlag op een modderschuit. Alleen kleine klusjes zoals het schuren van deuren geven enige voldoening. De droom moet dan misschien uitgesteld worden, vervagen mag die niet want dat is wat ze er doorheen sleept. Bovendien zegt hun zaakbegeleider toe dat het rapport er na hun vakantie moet liggen.
‘Jacobien en Jan Henk komen van een koude kermis thuis’
Opgeladen keren ze terug van hun zomerse onderbreking met het idee om na een halfjaar in ieder geval weer eens vooruitgang te boeken. Na één telefoontje met het Schadeloket Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen -dat de afhandeling van de schade over heeft genomen van het CVW- staan ze weer met beide benen muurvast in de Groninger klei. De toezegging had nooit gedaan mogen worden en de nieuwe partij kan snelle afhandeling van schade ondanks de verbouwing niet waarmaken. De wanhoop nabij dient Jacobien een officiële klacht in bij de Onafhankelijke Raadsman, maar de teleurstelling is onverminderd groot.
Als twee maanden later uit het niets een plan van aanpak door de brievenbus wordt geschoven is de chaos compleet. Onaangekondigd wordt er op basis van de inspectie die een halfjaar eerder plaatsvond geconstateerd dat de buitenmuur toch potentieel onveilig is. Bomvol frustratie hangt Jacobien direct aan de lijn met haar zaakbegeleider, die haar wijst op de verschillende gradaties van veilig en onveilig. Bij een volgende beving blijkt er kans op bezwijken en dus moet de muur versterkt worden. Daarmee is de schade niet langer uitsluitend van cosmetische aard.
Vastklampen
Vanaf dat moment staat niet alleen de verbouwing maar ook hun veiligheid op het spel. Niet zelden zit Jacobien rechtop in bed als het stormt en de 200 jaar oude woning logischerwijs kraakt. Want wanneer die volgende beving komt weet je niet. Gelukkig leven ze nu aan de achterkant van het huis en lopen ze geen gevaar als de voorzijde het zou begeven. Met de feestdagen in aantocht mag de kerstboom weer naar binnen. Niet in een verbouwde woonkamer aan de voorkant, maar aan de achterzijde waar ze al een jaar noodgedwongen verblijft. In de ijskoude badkamer bedenkt Jacobien dat veel inwoners van het aardbevingsgebied al jaren onder nog erbarmelijkere omstandigheden leven tussen hoop en vrees. In wat de bijkeuken zou moeten zijn, knipt en plakt ze wat uit de vtwonen om haar droomhuis scherp voor de geest te houden. Het einddoel blijven visualiseren is wat haar op de been houdt.
Het voelt alsof ze een jaar van haar leven kwijt is. Telkens klampt ze zich weer vast aan de hoop die haar geboden wordt, maar elke teleurstelling voelt als een nieuwe klap in het gezicht. Alleen het toilet is schadevrij dus als ze daar alvast mee aan de slag gaan kan ze op die plek van haar nieuwe huis gaan genieten. Humor houdt het soms dragelijk, al is die wat cynischer van toon dan anderen van haar gewend zijn. Spijt van haar keuze heeft ze niet, maar vrienden die dezelfde stap overwegen waarschuwt ze wel voor de impact die het kan hebben op je leven. Je moet er maar tegen bestand zijn. Aan het begin van het jaar moet het rapport er toch echt gaan komen. Ze wil zich eindelijk thuis gaan voelen in hun nieuwe huis.
